تېره شپه د پاکستان جنګي الوتکو د ډیورنډ فرضي کرښې سره د پکتیکا برمل ولسوالۍ کې بمباري وکړه، چې دا د نړېوالو قوانینو او بشري حقونو څخه ښکاره سرغړونه بلل کیږي. دا برید په داسې وخت کې ترسره شو چې د پاکستان یو سیاسي پلاوی د افغانستان لپاره د ځانګړي استازي صادق خان په مشرۍ په کابل کې د افغان حکومت له مشرانو سره د ملاقاتونو او مذاکراتو په حال کې و. دې برید یو ځل بیا په سېول (ملکي) حکومت په فوځ کې د یوې خاصې کړۍ بالادستي (حاکمیت او واک) نړۍ ته لا ورښکاره کړ.
د پاکستان سیاسي حکومت که یوې خوا ته، د سفارتي او ډيپلوماتيکو خبرو اترو له لارې د اړیکو ښه کولو په هڅه کې دی، خو بلې خوا ته بیا یوه کړۍ ده چې نه غواړي دا هڅې کامیابه شي دې، ځکه هم د بې ګناه خلګو وینه تويوي، چې دا د دې کړۍ د منافقت، غير مشروع سیاست او غیر سنجیدګۍ بدترینه بېلګه او تلپاتې شېوه ده.
په فوځ کې دا کړۍ د ملکي او دولتي ګټو په مقابل کې خپلو ګټو ته لومړیتوب ورکوي او داسې ګامونه پورته کوي چې نه یواځې په سیمه کې بدامنۍ ته لمن وهي، بلکې خپل ولس او هېواد په نړیواله کچه د شرمندګۍ، ذلالت او داخلي تشنج سره مخ کوي.
د افغانستان په خاوره د بمبارۍ له لارې، دې خاصې کړۍ دا پیغام ورکړ چې د دوی لخوا په سیمه کې د سولې او پخلاينې د هرې سنجیده، مثبتې او رښتينې هڅې مخنیوی به د دوی لخوا دوام لري. د ټي ټي پي و پاکستاني دولت ترمنځ د مذاکراتو سبوتاژ هم د دې کړۍ یوه کامیابه هڅه وه او هغه جنرالان چې د سولې له لارې یې د ستونزې حل غوښت، ځینو ته یې ډول ډول قضیې جوړې کړې، ځیني یې له هیواده تیښتې ته اړه کړل او ځیني یې بیا په مختلفو بهانو زندان ته واچول.
په دې برید کې ډېری هغه کډوال په نښه شوي دي چې په پاکستان کې د کورنیو پوځي عملیاتو له امله له خپلو کورونو بېځايه او د افغانستان په سیمو کې د پناه اخیستو ته اړ شوي وو. د دې کډوالو لپاره د افغانستان حکومت د فرضي کرښې څخه لرې د کډوالو کیمپونه جوړ کړي دي او ډېری یې هماغه ځای ته انتقال شوي هم دي، تر څو د پاکستان ځیني اندېښنې ځواب او له منځه لاړې شي، خو د دې هر څه سره سره بیا هم په افغان خاوره د بې ګناه خلګو په نښه کول نه يواځې غیر اخلاقي او غير شرعي کار دی، بلکې له نړېوالو قوانینو څخه ښکاره سرغړونه ده.
د پاکستان په فوځ کې د دې خاصي کړۍ دا چلند له هېچا څخه پټ نه دی چې دوی د خپلې بقا او اقتصادي ګټو لپاره جګړه او بدامنۍ ضروري بولي. د افغانستان او پاکستان د اقتصاد د پرمختګ د زیانمنولو لپاره قصداً داسې بریدونه کوي او غواړي چې دواړه هیوادونه په یوه بله جګړه کې ښکیل کړي.
د دې کړۍ دا ډول کړنې دا څرګندوي چې دوی په هېڅ بیه په سیمه کې سوله او امنيت نه غواړي ځکه چې د سولې د ټینګېدو سره به نه یواځې د دوی عسکري او سیاسي اهمیت ختم شي، بلکې د دوی جګړېز اقتصاد به هم سخت زیانمن شي.
د پاکستان داخلي وضعیت د دې پالیسۍ بشپړ انځور وړاندې کوي. هېواد یی دا مهال له سخت سیاسي او اقتصادي بحران سره مخ دی چې اصلي وجه یې په هره مسئله کې د دې خاصې کړۍ مداخلت دی. دوی هېواد خپل شخصي جاګیر او ملکیت ګڼلی، چېرته چې سیاسي مشرتابه کمزوري کول، سیاستوال زندانونو ته اچول، رسنیو باندې بندیزونه لګول، او په عام ولس ډزې کول او د هغوی وژل او لادرکه کول د معمول برخه ګرځېدلې ده.
دا مهال سیاست او اقتصاد دواړه د دې کړۍ د ناکامو تګلارو قرباني شوي دي، چې ولس ته یې سخت زیان اړولی دی او آن دوی یې د بنیادي حقونو څخه هم محرومه کړي دي.
په افغانستان د دې خاصي کړۍ برید برید کول، دا حقیقت لا روښانه کوي چې پوځ د خپلو کورنیو ناکامیو د پټولو لپاره بهرني بریدونه يوه وسیله ګرځولې ده. د دې خاصې کړۍ دا تګلاره نه یوازې پاکستان په نړېواله کچه منزوي کوي بلکې په سیمه کې بدامنۍ او کړکېچ ته هم وده ورکوي.
پوځ په نړېواله کچه د خپل جګړییز اقتصاد د پیاوړي کولو لپاره داسې اقدامات کوي چې په دې سره دوی د پوځ د جنرالانو جېبونه خو ډکولای شي، خو هېواد او عام وګړي یې نور بې وزله او بې ثباته کوي. د دې کړۍ د پالیسو له امله، پاکستان په نړۍ کې د یو غیر مسؤل دولت په توګه راڅرګند شوی، چېرته چې نه د قانون حاکمیت شته، نه د بشري حقونو احترام، او نه هم د نړېوالو قوانینو منل او مراعاتول.
په تېرو څو لسیزو کې پوځ د پاکستان کورنۍ او بهرنۍ تګلارې د خپلو ګټو لپاره داسې تاوې کړې دي چې نه یوازې د دوی شهرت یې زیانمن کړی، بلکې په سیمه کې د سولې د ټینګېدو امکانات یې هم له منځه وړي دي. په افغان خاورې بریدونه، که هغه ظاهراً د کوم تش په نوم خطر په مقابل کې وي یا د بلې پلمې لاندې، په حقیقت کې په پوځ کې د دې کړۍ د هغو پالیسو برخه ده چې هدف یې د خپلو اقتصادي ګټو خوندي کول دي، که څه هم په دې کې د زرګونه بې ګناه انسانانو وینه تویېږي.
د پاکستان ولس باید دا پوښتنه وکړي چې دا کړۍ به تر کله دا غیر مسؤلانه پالیسۍ پر غاړه وړي او تر څو به داسې يو نظام نه راځي چې پکې د انساني ژوند او نړېوالو قوانینو احترام ته لومړیتوب ورکړل شي.
پاکستانی ولس باید پوه شي چې د پاکستان د فوځ دا خاصه کړۍ نه غواړي چې دا دوه ملتونه سره نږدې شي او د دوی ترمنځ د بې باورۍ د ایجاد، روان او احساساتو د ځپلو لپاره یې مختلف ادرسونه رامنځته کړي، او همدا رنګه په پاکستان او سیمه کې بهرنۍ اجنډاوې پر مخ وړي.
افغانستان اوس د یوې قوي مشرتابه لاندې دی، چې د هر ډول یرغل پر وړاندی د اغېزمن او زړور ځواب ویلو پوره وړتیا لري. د پاکستان هیڅ کوم یرغل او برید به بې ځوابه پاتې نه شي. که سیمه د پاکستان د پوځ د غیر مسؤلانه تګلارو له امله جګړې ته ورټېل وهل شي، نو د دې ناوړه اغېزې به د دواړو هېوادونو ولسونه وزغمي.
اوس هم وخت دی چې د پاکستان ولس او سیاستوال د دې مسئلې جدي والي ته پام وکړي او د بې کنټروله دې پوځي کړۍ د غیر ضروري مداخلتونو مخه ونیسي، ترڅو پاکستان، افغانستان، سیمه او نړۍ د دوی له منفي اغېزو خوندي پاتې شي.
