ليکونکی: محمدعلي عمري
حضرت علی رض درسول الله صلی الله علیه وسلم دتره ابوطالب زوی وو دوړوکوالی څخه دمحمدصلی الله علیه وسلم دخواهش سره سم دحضرت علی رض پلار دحضرت علی کرم الله وجهه روزنه ومحمدصلی الله علیه وسلم ته ورسپارلې وه . دحضرت علی کرم الله وجهه دمور نوم فاطمه بنت اسد وو چي په ډيره مينه اوشفقت سره یې دحضرت علي کرم الله وجهه پالنه او ساتنه وکړه دغه بي بي رض دهاشمي کورنۍ لومړۍ ښځه وه چي اسلام یې قبول کړو او دهجرت دپاره مدينې منورې ته ولاړه او هلته له دې نړۍ څخه په حق ورسېده . حضرت علي کرم الله وجهه دنبي کريم صلی الله عليه وسلم په کورکښي اوسېده. او دنبي صلی الله عليه وسلم تر ساتنې او پالنې لاندې یې وخت تېراوو.
حضرت علي کرم الله وجهه په مکه مکرمه کښي اوسېدو او دنبي صلی الله علیه وسلم ترپالنې لاندې يې ژوند کاوو حضرت علي کرم الله وجهه لس کلن وو چي يوه ورځ له بهرڅخه کورته راغلو ويې لیدل چی نبی کریم صلی الله عليه وسلم او حضرت خدیجه رض لمونځ کوي ده رض پخپله دسجدې او رکوع ننداره وکړه دقرآن کریم تلاوت یې واورېدو، هرکله چي نبي صلی الله عليه وسلم لمونځ ختم کړو حضرت علي کرم الله وجهه ورته وويل چي تاسو چاته سجده کوله نبي کريم صلی الله علیه وسلم ورته وويل چي اې علي رض داسجده دهغه خداي په حضورکښي ده چي ماته یې نبوت راکړو او حکم یې راته وکړلو چي خلګ خدای ته راوبولم. ته هم د وحده لاشریک له خدای عبادت وکړه زما پر نبوت ايمان راوړه ؟
بيا یې دقرآن کریم ورته تلاوت کړو حضرت علي کرم الله وجهه ورته وويل چي زه په همدې معامله کښي له خپل پلارسره مشوره کوم او ټوله شپه یې په اضطراب اوسرګردانۍ کښي تېره کړه. حضرت علي رض فطرتاً ذهین وو درسول الله صلی الله عليه وسلم دروزنې برکت نورهم پسې ذهين کړوپه دې بله ورځ چي حضرت علي رض راغلو نو دهاشمي کورنۍ دغه زلمي یعنی حضرت علي رض وويل څښتن تعالی بې دپلار له مشورې زه پیدا کړی يم نو دهغه خدای دعبادت دپاره بيا ولې دپلار مشوره او رايه واخلم په کوچنيانوکښي ترټولو مخکې حضرت علي رض اسلام قبول کړو.
دخدای تعالی په حکم سره چي رسول الله صلی الله علیه وسلم خپلو خپلوانوته او دقام غړوته داسلام بلنه ورکړه او ددغه کار دپاره یې يوه ورځ د ډوډۍ دپاره راوبلل په دې وخت کښي پیغمبرص ورته تبلیغ وکړو خو دده پرتبلیغ هیچا عمل ونکړو په دوي کښي يواځې حضرت علي رض وو چي پاڅيدو او خلګو ته یې وويل، که څه هم زه په عمر کښي تر ټولو کشر يم او د ستر ګوناروغي هم لرم او پښي مې هم نرۍ دي اې دخدای پیغمبره ستا ملاتړ به کوم او ستا ملګری به يم داسلام دمنلو داعلان سره ټوله مکه درسول الله صلی الله عليه وسلم دښمنه شوه اوپرنبي صلی الله علیه وسلم یې ډول ډول تکلیفونه وروړل او په همدې سخت او دتکلیفو په دې اغزنو شېبوکښي حضرت علي کرم الله وجهه دنبي صلی الله عليه وسلم سره دظلم او جبر په دې دوران کښي ورسره ملګری وو.
د هجرت په دوهم کال دحضرت علي رض سره دستر لارښود ص دګرانې لورکۍ فاطمة الزهرارض نکا ح وشوه، او یوولس مياشتې وروسته دعفت غيرت او شرافت ترټولو ستره ناوکۍ فاطمة الزهراء رض دحضرت علي رض کورته واده شوه،او دانسانيت په تاریخ کښي ترټولو ساده واده او ترټولو دواده کم جهیز دخدای د ګران پیغمبر صلی الله عليه وسلم دګرانې لورکۍ وو،
يوکټ يوه بستره يوڅادر دوې ميچنې او يوداوبوګوډی او حضرت علي رض په دې دوران کښي هیڅ ونه موندل فقط خپله زغره یې وه هغه یې خرڅه کړه او دواده په درېيمه باندې یې مېلمستيا وکړه.
دتبوک دغزا دتلو په وخت کښي نبي کريم صلی الله علیه وسلم حضرت علي رض داهل بیت دنګرانۍ دپاره په مدینه منوره کښي خپل ځای ناستی وټاکلو یعنی بې له تبوک څخه په نوروټولو غزاوو کښي يې خپله مېړانه او شهامت ښکاره کړی دی يعني برخه یې په نوروجنګونوکښي اخیستې ده کله چي کفارو دنبي کریم صلی الله علیه وسلم دقتل اراده وکړه نو الله تعالی خپل ګران پیغمبر محمدصلی الله عليه وسلم ته له مکې ځخه مدینې ته دهجرت امر وکړو. په همدې وخت کښي نبي کریم صلی الله عليه وسلم حضرت علي کرم الله وجهه ته وويل چي نن شپه به ته زما په ځاي کښي ويده کېږې حضرت علي کرم الله وجهه دنبي کريم صلی الله عليه وسلم په بستره کښي پرېووت اونبي کريم صلی الله علیه وسلم خپل څادر ورباندې وغوړاوو په دغه شپه کښي دنبي صلی الله عليه وسلم پربستر باندې پرېوتل لکه په قتل ګاه کښي پرېوتل داسي وو ليکن دادنبي صلی الله علیه وسلم حکم وو چي حضرت علي کرم الله وجهه پرځای کړو او دقتل کېدو په دې هیبت ناکه شېبوکښي حضرت علي کرم الله وجهه په پوره ډاډ سره پرېووت. په دې سهار چي کفارو ولیدو د محمدصلی الله عليه وسلم پرځاي حضرت علی رض ويده دی نو پرخپل غفلت باندې پښېمانه شوو حضرت علي کرم الله وجهه دري ورځي په مکه کښي ايسار شو ځکه نبي کریم صلی الله علیه وسلم ورته ويلي وو چي ته به خلګوته دهغوي امانتونه وروسپارې چي دوي له ماسره ايښي وو . کوم وخت چي یې دخلګو امانتونه وروسپارل بيا حضرت علي کرم الله وجهه مدینې منورې ته روان شو. او کوم وخت چي نبي کريم صلی الله علیه وسلم په مدینه منوره کښي دخلګو تر مينځ وروګلوي وکړه نوحضرت علي رض خپل ځان ورورساوو او په مدینه منوره کښي حضرت علي رض ته د.اسدالله لقب ورکړل شو . یعنی دخدای زمری داحد په جنګ کښي حضرت علي رض پرخپل ځان باندې شپاړس ۱۶ ټپونه واخیستل دخیبر دفتحې دپاره ستر صحابه حضرت ابوبکر او عمر مقرر شوو خو فتحه یې نکړه حاصله له دې وروسته نبي صلی الله علیه وسلم وویل چي سبا به زه دخیبر دجنګ بیرغ هغه چاته ورکوم چي دهغه په لاس به خدای بری او کاميابي رانصیب کړي هغه چاته به بیرغ ورکوم چي له هغه سره زما او دخدای ډيره مينه ده یعنی هغه پرما او پرخدای ډيرګران دی هرصحابي ددې شرف هیله درلوده لیکن خدای پاک دغه شرف دحضرت علی رض په برخه کړو دخدای نبي صلی الله عليه وسلم بیرغ حضرت علي رض ته ورکړو او دده په سبب سره خیبر فتحه شو.
دحضرت علي رض له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره دمينې داحال وو دصلح حدیبې په ورځ کفارو غوښتو چي له نبي صلی الله علیه وسلم سره سوله وکړي دغه سوله د حدیبې په نامه سره يادیږي په دې صلح کښي درسول الله پرنامه دکفارو اختلاف وو په ليک کښي لیکل شوي وو چي محمدرسول الله کفاروويل چي دارسول دې ترې ليري شي او محمدصلی الله علیه وسلم هم وغوښتل چي رسول الله دې دمحمدله نامه ځخه ليري شي خو حضرت علي رض له دې کار څخه انکار وکړو ويل یې چي زه درسول الله نوم نه شم خرابولای که څه هم رسول الله امر کړی خو زه دا کار نه شم کولاي بيا یې هغه ځای یعنی درسول الله کلیمه حضرت علی رض نبي صلی الله علیه وسلم ته وروښودله بيا دغه درسول الله کلیمه نبي صلی الله علیه وسلم پخپله په قلم سره ختم کړه . دمکې دفتحې په ورځ نبي صلی الله علیه وسلم په خانه کعبه کښي ټول بتان مات کړو فقط يو بُت پاتي شو هغه ډير هسک وو بيا حضرت علي رض ورته وويل چي یارسول الله ته زما پر اوږو ورپورته شه او مات یې کړه نبي صلی الله علیه وسلم ورته وويل چي اې علي رض ته به دنبوت بارنه شې يو بيا دخدای دنبي صلی الله علیه وسلم پر مبارکو اوږو باندې حضرت علي رض ورپورته شو او هغه بُت یې مات کړو په يمن کښي ددعوت تبلیغ دپاره نبي صلی الله علیه وسلم حضرت علي رض مقرر کړو حضرت علي رض ورته وويل چي یارسول الله هلته یمن کښي ترما زیات دتجربې خاوندان شته دي ډير ستر او لوي خلګ شته دي تر مایې عمر هم زیات دی ماته به دهغوی په اړوند فیصله کول ډيرګران وي بيا نبي صلی الله علیه وسلم دحضرت علي رض پر سینه باندې لاس کښېښود او دا دعایې وويله.
اې خدایه دده ژبه رښتينې کړه او زړه یې دهدايت په روڼا سره منور کړه.
له دې څخه وروسته نبي صلی الله علیه وسلم وحضرت علي کرم الله وجهه ته خپل پټکی ورپرسرکړو او داسدالله یعنی دخدای دزمري لقب یې ورکړو، او دده په هکله یې وويل چي دعلي رض دوست زما دوست دی.
نبي کريم صلی الله علیه وسلم يوه ورځ مسجد نبوي ته راغلو چي ویې لیدو حضرت علي رض دخاورو پر فرش په خواږه خوب ويده وو نبي کريم صلی الله علیه وسلم په خپلو مبارکو لاسونو دحضرت علي کرم الله وجهه کالي له خاورو ځخه څنډوهل او ورته ویې ويل قُم يا اباتراب. پورته شه اې دخاورو پلاره . په دې خبره کښي دا رمز پټ وو چي دحضرت علي پرخپل خاورين ځان باندې پوره قبضه وه او دخدای او درسول صلی الله علیه وسلم درضا سره سم یې خپل فرایض پوره کول دغه خطاب دحضرت علي رض داحوال تصدیق هم وو. حضرت علي کرم الله وجهه ته په وړوکوالي کښي دنبي کریم صلی الله علیه وسلم ملګرتيا حاصله وه نبي کريم صلی الله علیه وسلم پخپله وحضرت علي کرم الله وجهه ته دقرآن او حدیثو او حکمت ښوونه کوله . قرآن کريم چي دټولو علومو سرچينه ده له دې چينې ځخه سیدنا حضرت علي کرم الله وجهه اوبه شوی وو.
حضرت علي کرم الله وجهه په هغو اصحابانو کښي شامل وو چي دنبي کریم صلی الله علیه وسلم په ژوند کښي یې قرآن کريم یاد کړی وو سره له شان نزوله پرټول قرآن کريم یې بشپړه علم او پوهه درلودله . له ماشوموالي بيا څه زیات او کم ديرش کاله یې دخدای دستر نبي صلی الله علیه وسلم خدمت او ملګرتيا وکړه ددې ملګرتيا له کبله حضرت علي کرم الله وجهه په یوه ستر پوه او عالم سره شهرت پیدا کړو پر فقهه او اجتهاد یې بشپړه برلاسی حاصله کړه او په اخلاقو او تقوای کښي یې ساری نه وو حضرت علي کرم الله وجهه هغه ستر صحابي وو چي تراسلام وړاندې یې هم کوم بُت ته سجده نه وه کړې دشرک او کفر هیڅ يو ټکی یې ترخولې نه وو وتلی او نه یې هيڅ کله شراب څښلي وو دحضرت علي کرم الله وجهه ژوند دزهد پرهېزګاری او فقر يوه نمونه وه ، حضرت علي کرم الله وجهه دروژې په شلمه ۴۰ هجري کال دجمعې په شپه د دري شپېته ۶۳ کالو په عمر کښي دابومعجم کافر له لوري په داسي حال کښي په شهادت ورسېدو چي دقرآن کريم په تلاوت باندې لګيا وو معجم کافر دشا له لوري دتورې وار باندې وکړو او په مسجد کښي یې شهيد کړو.
(کتاب . محسن اعظم )
حضرت علي رضی الله عنهمحمد علي عمري
