د پاکستان له لورې د داعش خراسان (ISKP) د ویاند «سلطان عزیز عزام» د نیول کېدو په تړاو بېلابېل راپورونه خپاره شوي دي، سلطان عزیز عزام له اوږدې مودې راهیسې د داعش خراسان رسمي ویاند پاتې شوی او د دې ډلې د تبلیغاتي فعالیتونو یو مرکزي او مهم څېره ګڼل کېده.
د ملګرو ملتونو (UN) د څارنې ډلې د ۲۰۲۵م کال راپورونو او وروستیو امنیتي معلوماتو له مخې؛ سلطان عزیز عزام د داعش خراسان (ISKP) د رسمي رسنیز څانګې «العزائم فاونډېشن» بنسټګر او مشر بلل شوی دی، العزائم فاونډېشن د داعش خراسان اصلي رسنیز پلیټفارم دی، چې د جذب او استخدام، ایډیالوژیکو تبلیغاتو او د بریدونو د مسؤلیت منلو لپاره ترې کار اخیستل کېږي.
د یادونې وړ ده چې سلطان عزیز عزام د خپل علمي او فکري شالید له مخې یو ژورنالیست او شاعر وو، چې همدې ځانګړتیا ورته دا زمینه برابره کړې وه تر څو «العزائم فاونډېشن» د یو معاصر، پیاوړي او څوژبني رسنیز شبکې په توګه تنظیم او پراخ کړي.
همدا وجه ده چې سلطان عزیز عزام د خپلې فاونډېشن له لارې د «وائس آف خراسان» (Voice of Khorasan) په څېر رسنیو او نورو صوتي او بصري موادو څارنه کوله. خو د سلطان عزیز عزام د نیول کېدو وروسته د العزائم فاونډېشن د رسنیزو فعالیتونو او تبلیغاتي عملیاتو کې په لویه کچه ځنډ یا اغېز رامنځته شوی دی.
د سلطان عزیز عزام په اړه یو راپور د ۲۰۱۸م کال د دسمبر په میاشت کې خپور شو، چې پکې ویل شوي وو:
«هغه د افغانستان د ننګرهار ولایت د پچیر آګام ولسوالۍ او د ځینو راپورونو له مخې د خوګیاني ولسوالۍ د وزیر تنگي په سیمه کې د یوې امریکایي هوايي بريد (Airstrike) په ترڅ کې وژل شوی دی.»
پخوانیو افغان چارواکو او امریکایي پوځ هم دا ادعا کړې وه چې سلطان عزیز عزام د ډرون په بريد کي په نښه شوی وو. که څه هم هغه مهال امریکایي او افغان چارواکو د هغه د وژل کېدو تصدیق کړی و، خو وروسته دا راپور ناسم ثابت شو، سلطان عزیز عزام د پاکستان له یو خوندي ځایه خپل صوتي پیغام خپور کړ او د خپل وژل کېدو تردید یې وکړ، که څه هم هغه ومنله چې د یاد برید په ترڅ کې زخمي شوی وو.
له دې وړاندې، د ۲۰۱۶م کال د فبروري میاشت کې هم د هغه وخت حاکم نظام د هغه د وژل کېدو ادعا کړې وه، خو څو میاشتې وروسته بیا څرګند شو او د طالبانو پر ضد په عملیاتو کې برخه اخیسته، دا یادونه مهمه ده چې د افغانستان اسلامي امارت استخباراتو او ګڼ شمېر نړیوالو ادارو راپورونو کې دا ثابته شوې، چې د پاکستان په بلوچستان او خیبرپښتونخوا ولایاتو کې د داعش روزنیز مرکزونه د پاکستان د پوځ او استخباراتو تر بشپړې څارنې لاندې فعال دي. په دغو راپورونو کې ویل شوي چې د پاکستان استخبارات د داعش غړي د مختلفو ترهګریزو فعالیتونو لپاره په مناسبو وختونو کې کاروي.
دغه راپورونه د هغو وروستیو پېښو سره هم سمون خوري، چې په کې د پاکستان په کراچۍ، پېښور او بلوچستان کې د نامعلومو اشخاصو له خوا د داعش یو شمېر غړي وژل شوي دي، د یادونې وړ ده چې د افغانستان اسلامي امارت د بیا واکمنیدو وروسته، په ځانګړې توګه په افغانستان کې د داعش پر ضد سخت عملیات پیل کړل، چې له امله یې داعش ته په افغانستان کې د خوندي پټنځای موندل ناممکن شول.
نو داعش اړ شوه چې له افغانستانه وتښتي او په پاکستان کې د ځان لپاره خوندي ځایونه جوړ کړي، چې د پاکستان استخبارات او پوځ د دې ځایونو د ساتنې او اسانۍ لپاره مرسته کوله، تر څو د اړتیا پر مهال داعش وکولای شي په افغانستان کې د اسلامي امارت پر ضد وکارول شي. د همدې پالیسۍ له امله، د افغانستان اسلامي امارت پخوانی او د مهاجرینو چارو وزیر شهید حاجي خلیل الرحمن حقاني د ۲۰۲۴م کال د دسمبر ۱۱مه په کابل کې د وزارت د احاطې څخه د ماسپښین د لمانځه وروسته له جومات څخه وووت، چې په دې مهال په یو ځانمرګي برید کې شهید کړل شو، د دې برید مسؤلیت داعش (ISKP) په غاړه اخیستی وو.
له بلې خوا، د افغانستان اسلامي امارت استخبارات د هغه چا نیونه کړې وه، چې د داعش د ځانمرګي بریدګر څارنه او آسانتیا برابره کړې وه. په پلټنه کې هغه اعتراف کړی و چې دا دواړه (ځانمرګی او آسانتیا برابرونکی) د پاکستان د استخباراتو له خوا د دې ترهګرۍ د ترسره کولو لپاره لارښوونې ترلاسه کړې وې، «المرصاد» د شهید حاجي خلیل الرحمن حقاني د کلیزې په مناسبت د داعش د یاد نیول شوي آسانتیا برابرونکي د اعتراف ویډیويي بیان هم خپور کړی و.
له بلې خوا، د داعش خراسان (ISKP) په اړه د ملګرو ملتونو د څارنې ډلې د ۲۰۲۵م کال د اګست او دسمبر راپورونو کې هم ویل شوي: «د داعش خراسان اصلي فعالیت لا هم د پاکستان په فرضي کرښو په مربوطاتو کې موجود دی، او دا ډله هڅه کوي چې خپلې حملې د فرضې کرښې بلې خوا ته ترسره کړي. د ملګرو ملتونو راپورونو کې خبرداری ورکړل شوی چې په پاکستاني فرضې کرښې سیمو کې داعش خپل شبکه پیاوړې کړې او په ځینو ځایونو کې د ماشومانو نظریاتي روزنه او د ځانمرګو بریدونو سره تړلې فعالیتونو کې هم ښکیل دی.»
راپورونه دا هم څرګندوي چې ملګرو ملتونو د داعش خراسان ډله د ’’سویلي اسیا، په ځانګړي ډول پاکستان او مرکزي اسیا لپاره یو جدي امنیتي ګواښ بللې ده، او دا ډله هڅه کوي چې په پاکستان کې له موجودو خوندي پناه ځایونو (Safe Havens) څخه ګټه واخلي.‘‘
د مانیټرنګ ټیم په وینا، داعش خراسان اوس د سیمه ییز کنټرول پر ځای د ښاري جګړې (Urban Warfare) تګلاره غوره کړې ده، چې له مخې یې د دې ډلې عناصر په لویو ښارونو کې پټ پاتې کېږي او له هغه ځایه د بریدونو پلان جوړوي، د ملګرو ملتونو د مانیټرنګ ټیم د ښاري جګړې ادعا د دې له لارې هم تاییدېږي چې د داعش ګڼ شمېر فعالان د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې وژل شوي دي.
لکه څنګه چې د داعش یو ډېر مهم قومندان محمد احساني چې په “انور‘‘ هم مشهور و، د ۲۰۲۵ کال د سپتمبر په وروستیو کې د پېښور په ښار کې ووژل شو. همدارنګه، د ۲۰۲۵ کال د نومبر په منځنیو ورځو کې د پنجاب او سند د ځینو سیمو په اوږدو کې د داعش یو غړی، چې برهان د زید په نوم مشهور و، ووژل شو، د افغانستان لپاره د امریکا پخواني ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد، برهان د داعش یو مهم قومندان بللی و.
دلته دا هم یو د پام وړ ټکی دی چې د ۲۰۲۵ کال د مارچ په منځ کې (نږدې د مارچ له ۱۱مې تر ۱۵مې پورې)، په بلوچستان کې د پاکستان دولت سره په جګړه بوخته بېلتون پاله وسله واله ډله «بلوچ لېبریشن آرمي» (BLA) د بلوچستان د مستونګ ولسوالۍ په سیمه کې، د بولان سیند ته نږدې، پر داعش (ISKP) د مرکزي روزنیز کمپ برید وکړ او هغه یې له منځه یووړ.
د بېلابېلو راپورونو له مخې، په دې عملیاتو کې د داعش شاوخوا ۳۰ غړي ووژل شول، چې په هغوی کې د ترکیې، هند، د تاجکستان او ازبکستان تابعیت لرونکې بهرني جنګيالي هم شامل وو.
له همدې امله، د داعش (ISKP) د رسنیز څانګې «العزائم فاونډېشن» د ۲۰۲۵ کال په مې میاشت کې د یوې ویډیو په خپرولو سره، د لومړي ځل لپاره د دې ماتې اعتراف وکړ او د بلوچ ډلو پر ضد یې د جګړې رسمي اعلان وکړ.
ویل کېږي چې د BLA له لوري دا برید د غچ اخیستنې په توګه ترسره شوی و، ځکه چې داعش د BLA د یوه غړي په اړه د پاکستان د استخباراتي ادارو لپاره جاسوسي کړې وه، له همدې امله، دې پېښې په بلوچستان کې روان تاوتریخوالي ته یو نوی لوری ورکړ، چې اوس هلته قوم پاله ډلې او نړیوالې سخت دریځې ډلې یو د بل پر وړاندې درېدلې دي.
دلته لا نوره هم د پام وړ وضعیت هغه مهال راڅرګند شو، کله چې د پاکستان له استخباراتي ادارو سره تړلو ټولنیزو رسنیو حسابونو په ښکاره ډول د خوښۍ څرګندوله او داسې راپورونه یې خپرول چې؛ د بلوچ بېلتون پالو او داعش ترمنځ سخته جګړه روانه ده.
شنونکي دې نتیجې ته رسېدلي: لومړی دا چې، له دغو پېښو څخه دا خبره ثابته شوه چې داعش خراسان په رښتیا هم په مستونګ کې موجود دی او په زیاته شمېر کې شتون لري.
دویم دا چې، د داعش دا غچ اخیستونکې یا ځوابي عملیات په حقیقت کې د پاکستاني استخباراتو د اشارو پر بنسټ وه، تر څو بلوچ آزادي غوښتونکو ته د پاکستان د دې «پراکسي برید» درس ورکړل شي.
اوس په وروستیو کې، د داعش د ویاند سلطان عزیز عزام د نیول کېدو خبره په داسې حالاتو کې رسنیو ته راووته، چې د پاکستان د پوځ مشر جنرال عاصم منیر د امریکا له ولسمشر ډونلډ ټرمپ سره د لیدنې لپاره امریکا ته تللی دی.
شنونکي وایي چې د داعش د ویاند دا مسخره نیونه د دې هڅه ده چې امریکا ته وښيي چې پاکستان لا هم په سیمه کې د «ترهګرۍ پر ضد روانه جګړه» کې د امریکا د متحدینو په لومړۍ کرښه کې ولاړ دی، د پاکستانې پوځ د تاریخي رول په اړه ځانګړې تجربه لرونکي کسان دا نظر وړاندې کوي چې، د سلطان عزیز عزام نیونه په اصل کې نړۍ، په ځانګړي ډول امریکا ته د دې خبرې د ثابتولو یوه هڅه ده چې پاکستان د ترهګرۍ ضد عملیاتو په برخه کې مهمې بریاوې ترلاسه کوي، چې په هغو کې د داعش خراسان د ویاند سلطان عزیز عزام نیونه هم شامله بلل کېږي.
له همدې امله، د پاکستان له لوري پر دې نیونه دا دریځ وړاندې شوی چې؛ «دا نیونې د هغو ترهګرو ډلو پر ضد د روانو عملیاتو برخه دي، چې په سیمه کې د ناامنۍ او بېثباتۍ د خپرولو هڅې یې کولې.»
خو شنونکي پوښتنه کوي چې؛ هغه کس چې له وړاندې د پاکستاني استخباراتو تر پوزې لاندې فعالیت کاوه، د هغه نیونه په حقیقت کې څه معنا لري؟
دوی وایي؛ دا باید وکتل شي چې ولې د سلطان عزیز عزام د نیونې خبره همدا نن، د ۲۰۲۵ کال د ډسمبر په ۱۸مه رسنیزه شوه؟
په همدې تړاو، که د نن ورځې خبرونه وڅېړل شي، نو یو په زړه پورې تصادف مخې ته راځي، هغه دا چې؛
المرصاد څو ورځې وړاندۍ یو راپور خپور کړ، چې پکې ویل شوي دي، چې دوی د ۲۰۲۵ کال د نومبر په ۲۶مه په تاجکستان کې پر چینایي وګړو د شوي برید مسؤلین نیولي دي، او د پلټنو پر مهال دا خبره روښانه شوې؛ لومړی دا چې د دغه برید پلان له افغانستان څخه بهر جوړ شوی و، او دویم دا چې دا هم څرګنده شوې چې د دې پلان تر شا تارونه چا تنظیمول.
د پاکستان له استخباراتو او پوځ سره تړلو ټولنیزو رسنیو حسابونو ناڅاپه او په عجیبه (خو تمه کېدونکې) بڼه د دې خبر پر وړاندې دفاعي دریځ خپل کړ، ویل کېږي چې په تاجکستان کې د برید له امله، د افغانستان اسلامي امارت تر څنګ چین او تاجکستان هم سخت ناخوښه وو، او دا چې د اسلامي امارت د استخباراتو له لوري د یاد برید د مسؤلینو له نیونې وروسته ترلاسه شوي معلومات، د یو شمېر وېرېدلو کسانو تر کچې رسېږي او ډېر احتمال شته چې د سلطان عزیز عزام نیونه د ځان د «پاک» ښودلو د هڅو یوه برخه وي.
په همدې حالاتو کې باید دا هم په یاد وساتل شي چې؛ د سلطان عزیز عزام نوم د امریکا د بهرنیو چارو وزارت (US State Department) په ۲۰۲۱ کال کې د ځانګړو نړیوالو ترهګرو (SDGT) په نوملړ کې شامل کړی و او همدارنګه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا له خوا هم د بندیزونو په لېست کې شامل شوی دی. خو تر ټولو مهم انکشاف د ملګرو ملتونو په یوه راپور کې شوی، چې پکې ویل شوي؛ «پاکستاني استخباراتي ادارو سلطان عزیز عزام لا د ۲۰۲۵ کال د مې میاشتې کې نیولی و.»
له بلې خوا، ځینې کسان د دې تر څنګ، داعش ته د خبرداري پیغام هم ورکوي او وایي؛ «تاسو د پاکستان د پوځ او استخباراتو لپاره د قربانۍ د بزې په څېر یاست؛ تر هغه چې پوځ تاسو ته اړتیا ولري، ستاسو شیدې به دوشي، او کله چې د غوښې غوښتنه پیدا کړي، نو هماغه وخت به تاسو قرباني کړي.»
