د بشري مرستو غلا!
داعش ډلې نه یوازې دا چې خپل نظامي او فکري جګړه ییز اهداف د وسلې او تاوتریخوالي له لارې پرمخ وړي بلکې له بشري او مرستندویه منابعو څخه یې هم د سیاسي او مالي موخو لپاره ناوړه استفاده کړې ده، په تېرو کلونو کې، ګڼ معتبر نړیوال راپورونه (د بېلګې په دول؛ د ملګرو ملتونو د خوړو له نړیوالې ادارې WFP نیولې بیا تر فرانس ۲۴، بي بي سي، او نورو رسنیو پورې)، ښیي چې داعش د بشري مرستو وېشلو پر مهال نه یوازې دا چې مرستې غلا کړي، بلکې د خپلو نښو لاندې یې بیا نښه کړي او په خپل نوم یې اړمنو خلکو ته وېشلي دي.
په داسې حال کې چې بشري مرستې باید د اړمنو کسانو ژوند وژغوري، خو داعش ډلې دا مرستې د خپلو نفوذي ساحو د کنټرول، د خلکو تر خپل اغېز لاندې راوستلو او خپل مالي تمویل لپاره وسیله ګرځولي دي، دا چاره نه یوازې د بشر د اساسي حقونو پر ضد ده، بلکې د مرستندویه مؤسسو د باور او نړیوال بشري نظام د بې اعتباره کولوو هڅه هم بلل کیږي.
په دې برخه کې به مونږ د داعش لخوا د بشري مرستو د غلا، ناوړه استفادې او د دغې کړنې تر شا شته ستراتیژیکي موخې تر څېړنې لاندې ونیسو او د هغو نړيوالو سرچینو په رڼا کې به یې ارزونه وکړو چې دا مسئله یې مستنده کړې ده.
۱:- د ملګرو ملتونو اندېښنې:
په ۲۰۱۵ز کال کې د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام (WFP) راپور ورکړ چې د دوی د خوړو مرستې د داعش لخوا غلا شوي، د دوی نښې پرې لیرې شوي او د داعش نښو سره بیا نښه شوي، دا مرستې بیا د داعش لخوا د خپلو نښو لاندې ویشل شوي چې اصلي موخه یې د داعش د ملاتړ زیاتولو او د مشروعیت ښودل په داګه شوي، همدې ته ورته راپورونه د BBC News او France24 Observers لخوا هم خپاره شوي دي.
۲:- د بشري مرستو ناوړه استفادې اړوند د Business Insider راپور:
دې ادارې په خپل راپور کې لیکلي چې؛ داعش د مرستو د وېش پر شرایطو سخت کنټرول درلود، دوی غوښتل چې ټولې مرستې د دوی لخوا وویشل شي او که د کومې مرستې پر بستې د بلې ادارې نښه موجوده وه، نو دوی به اجازه نه ورکوله چې هغه مرسته وویشل شي، دا کړنه د دې لپاره وه چې داعش د مرستو د وېش ټول کریډیټ ځان ته واړوي او د خلکو ملاتړ ترلاسه کړي.
۳:- د مرستو د لېږد لپاره جبري پیسې:
داعش د نړیوالو مرستو د لېږد پر مهال له مرستندویه ادارو څخه جبري پیسې اخیستې، دوی به دا پیسې د (ترانسپورت لګښت) یا ورته نومونو لاندې اخیستې چې په اصل کې دا باج اخیستنه وه، دا پیسې د داعش د عایدو یوه مهمه برخه ګڼل کیدله.
د مرستو د غلا تر شاه د داعش ډلې ستراتیژیکې موخې:
۱:- د مالي سرچینو تأمین:
داعش ډلې دا مرستې د خپلو مالي سرچینو د تأمین په موخه، پلورلې او له همدې لارې یې په لکونو ډالر عواید ترلاسه کول.
۲:- د مالي سرچینو بدل:
د جګړې په حالاتو کې او یا هم په داسې حالاتو کې چې ته د دښمن تر مستقیم څار لاندې ووسې نو په داسې حالاتو کې رسمي او مستقیم تمویل سخت وي، له همدې کبله، داعش ډلې د پیسو وینځو له مهارتونو څخه په استفاده، یادې بشري مرستې، د غیر مستقیمي عایداتي منبع په توګه هم کارولې. (د پیسو وینځل یا پولشویی به په راتلونکو برخو کې په بشپړه بڼه شرحه شي ان شاء الله)
۳:- د نفوذ پراخول:
داعش معمولاً یو شمېر غلا شوې مرستې، د خپل واک لاندې سیمو په اړمنو کسانو، د خپل نښان له نصبولو څخه وروسته، د دې لپاره وېشلې ترڅو خلکو ته دا په ډاګه کړي چې دوی د ولس خدمت کوي او په همدې توګه، داعش غوښتل ترڅو د خلکو ملاتړ ترلاسه کړي.
۴:- تبلیغاتي ګټه:
داعش د غلا شویو مرستو د وېش ویډیوګانې خپرولې چې پکې به د داعش د جنګیاليو د مرستو وېش ښودل کېده. دا ویډیوګانې به د دوی د تبلیغاتي پالیسۍ یوه برخه وه چې د خلکو د ملاتړ جلبولو او د خپل مشروعیت ښودلو لپاره به کارول کېدې.
