د داعش د مالي سرچینو څرنګوالی! شلمه برخه

حجاز تمیم

د فدیې ورکولو احتمالي مثبتې اغېزې:

فدیه ورکول، که څه هم د قانون، اخلاق او امنیت له نظره یوه جنجالي او د بحث وړ موضوع ده، په ځانګړو حالاتو کې د ژوند ژغورنې او د کړکېچونو د کمولو یوه عملي او عاجله لاره ګڼل کېږي. دا کړنه عموماً هغه وخت مطرح کېږي چې د تښتونې پېښې د ژوند د له منځه تلو یا د نه جبرانېدونکي زیان تر جدي ګواښ لاندې وي، که څه هم ډېری دولتونه او نړیوال سازمانونه د فدیې ورکول نه تشویقوي، خو په واقعي ډګر کې ګڼ شواهد شته چې دې اقدام د انسانانو د ژوند د ژغورنې، د تاوتریخوالي د کمېدو او د کورنیو د آرامتیا په برخه کې مهم رول لوبولی دی.

تر ټولو څرګنده مثبته اغېزه دا ده چې فدیه ورکول د تښتول شویو کسانو د ژر خلاصون لپاره مؤثره لاره برابروي. په ډېرو پېښو کې د وخت هره شېبه د ژوند او مرګ تر منځ د پریکړې ارزښت لري او کله چې فدیه ژر ورکړل شي، د تښتوونکو اړتیاوې پوره کېږي او هغوی اړ کېږي چې قربانیان خوشې کړي، چې په دې سره د وژنې یا فزیکي زیان احتمال تر ډېره راکمېږي، دا اقدام نه یوازې د تښتول شویو کسانو ژوند ژغوري، بلکې د هغوی کورنیو ته هم ژر ډاډ او آرامتیا بېرته ورکوي.

تښتونه د کورنیو لپاره د ژور رواني فشار او دوامداره اندېښنو سبب ګرځي، کله چې د فدیې له لارې د خلاصون امکان زیات شي، د کورنۍ غړي ځانونه له اوږدمهاله ذهني فشار او اضطراب څخه خلاص احساسوي او د عادي ژوند د بیا پیل هیله پیدا کوي، سربېره پر دې، فدیه ورکول د انسان د کرامت د ساتنې یوه هڅه ګڼل کېږي، ځکه دا پیسې د ژوند د ژغورنې لپاره وسیله ګرځي او څرګندوي چې د یو انسان ژوند د مالي ارزښتونو په کچه نه شي اندازه کېدای.

په ځینو پېښو کې، فدیه ورکول د تاوتریخوالي له پراخېدو مخنیوی کوي. که د خبرواترو هڅې ناکامې شي او موضوع د پوځي عملیاتو یا امنیتي اقداماتو تر کچې ورسېږي، د ملکي خلکو د مرګ ژوبلې خطر ډېرېږي، فدیه ورکول دغه خطر کموي او کړکېچ د نرمې لارې له مخې پای ته رسوي، له دې سره، د قربانیانو هغه احتمالي ځانمرګي مقاومت یا د تېښتې هڅې هم له منځه ځي چې د مرګ یا ټپي کېدو پایله لرلی شي.

فدیه ورکول په نړیواله کچه د بشري اړیکو او هڅو ملاتړ هم کولای شي، د تښتونې قضیې ډېر وخت د یو هېواد تر سرحدونو محدودې نه وي، بلکې د ډیپلوماټیکو اړیکو، نړیوالو بشري حقونو او د مرستو پر سیاستونو اغېز کوي، کله چې فدیه ورکول کېږي او یو انسان له خطره خلاصېږي، دا کار په ځینو مواردو کې د هېوادونو تر منځ د همکارۍ فضا پیاوړې کوي.

دغه اقدام د سیاسي فشارونو په کمولو کې هم رول لري، د تښتونې پېښې کله ناکله د حکومتونو پر وړاندې د فشار وسیله ګرځي او جدي امنیتي او ډیپلوماټیک ستونزې پیدا کوي، فدیه ورکول کولای شي دغه فشار په لنډمهاله توګه راکم کړي، څو دولتونه په یوه ارامه فضا کې د اوږدمهاله امنیتي او سیاسي حل لارو تمرکز وکړي. همدارنګه، که د تښتونې قضیې د تاوتریخوالي او نه همغږۍ له لارې حل شي، د اوږدمهاله شخړو او دښمنیو د پیل احتمال شته؛ فدیه ورکول په ځینو مواردو کې د دې مخه نیسي، ځکه دواړه خواوې د خبرو او تبادلې له لارې یوې لنډمهاله موافقې ته رسېږي.

د اقتصادي او ټولنیزو زیانونو د کمولو په برخه کې هم فدیه ورکول اغېزمن تمامېږي، هره اوږده تښتونه د قربانیانو کورنیو ته رواني او اقتصادي تاوانونه رسوي، لکه د عاید له لاسه ورکول، د کار پرېښودل او د اوږدمهاله درملنې لګښتونه. کله چې د فدیې په بدل کې ژر خلاصون وشي، دغه زیانونه تر ډېره مهار کېږي او د کورنیو اقتصادي ثبات ته بېرته د راستنېدو لاره هوارېږي.

په سیمه‌ییزه کچه، فدیه ورکول د خلکو د باور په ساتلو کې هم مرسته کوي، په هغو سیمو کې چې د تښتونې پېښې ډېرېږي، خلک پر امنیتي بنسټونو باور له لاسه ورکوي، که د فدیې په نتیجه کې ژر خلاصون وشي، دا باور په ځینو حالاتو کې بېرته راژوندی کېږي او د ټولنیز همغږۍ فضا ساتل کېږي.

په پایله کې، که څه هم د فدیې ورکولو موضوع له امنیتي، قانوني او اخلاقي اړخه ګڼ منفي اړخونه لري، خو د لنډمهاله انساني اړتیاوو د پوره کولو او د ژوند د ژغورنې په برخه کې یې له پامه غورځول ستونزمن دي. په ځانګړو استثنايي حالاتو کې، فدیه ورکول کولای شي د ژوند د ژغورنې، د کړکېچونو د کمولو او د انساني کرامت د ساتنې یوه مؤثره وسیله وي، خو دا باید دایمي حل ونه ګڼل شي، بلکې د اوږدمهاله بدیلو لارو تر څنګ، یوازې د بیړنیو حالاتو لپاره وکارول شي.

Exit mobile version