ژباړه: حمدالله حلمیار
له حجة الوداع وروسته دا ایات را نازل شو (الیوم أکملت لکم دینکم وأتممت علیکم نعمتي ورضیت لکم الاسلام دینا ترجمه: نن مي تکمیل کړ تاسو ته دین خپل،او پر تاسو مي پوره کړل نعمتونه خپل، او خوښ مي کړ تاسو لره اسلام دین) ابوبکر صدیق رضی الله عنه چي دا ایت مبارک واوریدی نو بې درېغه یي وژړل، چا پوښتنه ورځني وکړه چي ابوبکره څه خبره ده چي ددې ایت په اوریدلو دي وژړل؛ دا خو هم لکه نور رانازل شوی ایتونه یو ایات ده؟!
ويې ویل: ددې مطلب داده چي رسول الله ﷺ نور له موږ سره نه پاتي کیږي. رسول الله ﷺ چي کله بیرته راغی مدینې ته نهه ورځي وروسته دقرأن کریم وروستی ایات را نازل شو( واتقوا یوما ترجعون فیه الی الله …: وویریږئ له هغې ورځي چي راګرځئ په هغه ورځ کې د الله په لوري…) پر رسول الله ﷺ دناروغی نښې راڅرګندې شوې ویي فرمایل: غواړم د احد شهیدانو زیارت ته ولاړشم…د شهیدانو زیارت ته ورغی او دا دعا یی وویله:( السلام علیکم یاشهداء احد انتم السابقون وانا ان شاء الله بکم للاحقون، واني ان شاء الله بکم للاحق)
او له زیارته د راګرځیدو پر مهال رسول الله ﷺ وژړل…اصحابو پوښتنه وکړه چي: یا رسول الله څه خبره دي ژړوي؟
ویل یي: خپل وروڼه مي ویادیدل
اصحابو ورته وویل: ولي موږ دي وروڼه نه یو؟
ویل: نه؛ تاسو خو مي اصحاب یاست مګر وروڼه مي هغه خلګ دي چي تر ما وروسته به راځي، زه به یي نه یم لیدلی خو پر ما به یي ایمان راوړی وي…(یا الله ته موږ له هماغو کسانو څخه شمار کړې)
تر وفات درې ورځې مخکې چي کله د حضرت میمونې رضي الله عنها کره تشریف فرما وو د رسول الله ﷺ ناروغي زیاته شوه ،امر یي وکړ ترڅو ټولي بیبیاني ورته راټولي کړي چي کله ټولې بیبیاني مبارکاني راغلي نو نبي علیه سلام وفرمایل: تاسو اجازه راکوئ چي زه د عائشې رضی الله عنها په کور کي ارام وکړم(دځنکدن ناروغي تیره کړم)؟
ټولو وویل: بیخي مو اجازه ده دالله رسوله!
نو رسول الله ﷺ وغوښتل چي پاڅیږي خو ونه توانیدی په دې کي علي بن ابی طالب او فضل بن عباس رضی الله عنهما تکیه ورکړه او د عائشې رضی الله عنها حجرې ته یي انتقال کړ، اصحابو د لومړي ځل لپاره خوږ رسول الله ﷺ په داسي حال کي لیدی…ټولو اصحابو په وارخطایي دا پوښتنه یوبل ته تکراروله: په رسول الله ﷺ څه شوي دي؟
په رسول الله ﷺ څه شوي دي؟
خلګ ټول مسجد نبوي ته راټول شول، په مسجد کي دپښې ایښودلو ځای ودرید
ټول په مسجد نبوي کي راغونډ شول او ډیره زیاته ګڼه ګوڼه جوړه شوه،
پر رسول الله ﷺ ډیرې زیاتې خولې راماتي شوې، عائشة رضی الله عنها وایي: ما په ژوند کي دچا دومره خولې نه وې لیدلې دا وایي: ما به د رسول الله ﷺ په لاس مبارک دهغه دتندي خولې پاکولې ځکه دهغه لاس زما تر لاس ښه وو او وایي چي ما واوریدل چي رسول الله ﷺ دا کلمات ویل:(لا اله الا الله، ان للموت لسکرات-نشته لایق د عبادت مګر الله دي، په رښتیا چي مرګ دردناکه غوټې دې ) عائشه رض وایي: په مسجد کي په رسول صلی الله علیه وسلم دخپګان له کبله دخلګو نارې او اوازونه ډیر شول…نو رسول الله ﷺ وفرمایل: داڅه دي؟
دوی ورته ویل: دا خلګ دي په تا پسي خپه دي!
ویل: ورمي وړئ…غوښتل یي پاڅي خو بیرته را ړنګ شو او بیهوښه شو بیا یي اوبه ورباندي وشیندلي او بیرته را سمبال شو، نبی علیه سلام یي مسجد ته وروړ او ممبر ته یي وخیژاوو، او دا د رسول الله ﷺ وروستنۍ خطبه وه، رسول الله ﷺ وفرمایل:اي خلګو! ایا تاسو په ما پسي خپه یاست؟
ټولو وویل: هـــــو دالله رسوله بیخي زیات… رسول الله ﷺ وفرمایل: اي خلګو!
ما له تاسو سره د دنیا وعده نه ده کړې؛ موږ او تاسو به پر حوض کوثر سره وینو دالله په ذات مي دي قسم وي لکه زه چي اوس له دغه ځایه ورته ګورم…ای خلګو! په الله مي دي قسم وي، زه پر تاسو له فقره او غربته نه ویریږم بلکه زه پر تاسو له دنیا او دولته ویریږم،تر دې چي تاسو به دیوبل سره په دنیا کي سیالي کوئ لکه هغو پخوانیو خلګو چي به دیوبل سره سیالۍ کولې، نو تاسو به هلاک کړي لکه هغه پخواني قومونه چي یي هلاک کړي وو.
بیا یي وفرمایل: ای خلګو! د الله په خاطر دالله په خاطر خپلو لمنځونو ته اهتمام او پاملرنه وکړئ…ای خلګو! دښځو په معامله کي له الله نه وویریږي …پر ښځو له الله نه وویریږي…زه تاسو ته له ښځو سره دښه سلوک توصیه کوم…او وروسته یي وفرمایل: ای خلګو! یو بنده ته الله جل جلاله د دنیا دژوند او الله ته دتلو تر منځ اختیار ورکړ خو هغه دالله لوري ته تګ خوښ کړ…ددې خبرې په مفهوم له ابوبکر نه پرته هیڅوک پوه نشول، په ټولو اصحابو کي یوازي ابوبکر صدیق رضی الله عنه ددغو ټکو په مفهوم پوه شو نو په لوړ اواز یي وژړل او ودریدی ویي ویل: مور او پلار مو تر تا ځار کړل، اولادونه او ښځې مو تر تا ځار کړل، او خپل مالونه مو تر تا ځار کړل.!!او… خلګو ابوبکر ته حیران کتل چي څرنګه یي دومره جرئت وکړ چي د رسول الله ﷺ خبرې یي ور قطع کړې خلګو یي دکښینولو کوښښ کولو…نبي صلی الله علیه وسلم د ابوبکر په پلوي وویل: ای خلګو ابوبکر پریږدئ په تاسو کي هیڅوک داسي نشته چي له موږ سره یي څه ښیګڼه کړې وي او موږ دي دهغه بدله نه وي ورکړې…مګر د ابوبکر دنیکیو بدله زه نشم ورکولای، دده بدله مي پر الله سپارلې او په پای کي چي نور له ممبر نه را کوزیدلو نو ټول امت ته یي داسي دعا وکړه: (اواکم الله، حفظکم الله، نصرکم الله، ثبتکم الله، أیدکم الله) او اخیري خبره چي یي وکړه او ټول امت ته راجع وه هغه دا وه:
اي خلګو! زما سلام زما هر امتي ته چي دقیامت تر ورځې پوري راځي او زما متابعت کوي ورسوئ…له دې خبرې سره له ممبره راکوز شو او اصحابو بیرته کورته راوړ …عبدالرحمن بن ابی بکر چي راننوت او په لاس کي یي مسواک وو، رسول الله ﷺ دهغه په لاس کي مسواک ته ډیر کتل خو د ناروغۍ دشدت له کبله یي نشو ورته ویلای چي رایي کړه سیدتنا عائشه رضی الله عنها ورباندي وپوهیده له عبدالرحمن نه یي مسواک واخیست او دنبي علیه سلام په خوله کي یي کیښود،خو مسواک یي ونشو وهلای عائشې رض مسواک بیرته را واخیست او په خپله خوله کي یي لوند کړ او بیا یي رسول الله ﷺ ته ورکړ داځل مسواک پوست وو… عائشه رضی الله عنها وایي چي اخیري څیز چي د رسول الله ﷺ خولې ته داخل شو هغه زما لاړې وې، داد الله لوی فضل وو چي تر مرګ وړاندي یي زما او دهغه ﷺ لاړې سره ګډې کړې…عائشه رضی الله عنها وایي چي: شیبه وروسته فاطمة الزهرا رضی الله عنها راننوته، چي څنګه راننوته نو ویي ژړل ځکه رسول الله ﷺ ورته نشو پاڅیدلی او دا ددې عادت جوړ شوی وو چي کله به راغله نو رسول الله ﷺ به پر ټنډه ښکلوله… رسول الله ﷺ وفرمایل: فاطمې ماته رانژدې شه!
هغه ورغله رسول الله ﷺ په غوږ کي څه ورته وویل نو فاطمې ډیر وژړل چي کله یي وژړل نو رسول الله ﷺ بیا ورته وویل: غوږ دي رانژدې کړه، داځل حضرت فاطمې رضی الله عنها وخندل، ما چي د رسول الله ﷺ له وفات وروسته پوښتنه ترې وکړه ویلې: لومړی ځل یي راته وویل فاطمې زه نن شپه مړ کیږم، نو ماته ژړا راغله او ومي ژړل، دوهم ځل یي راته وویل چي فاطمې ژاړه مه ته به زما په اهل کی لومړی کس یي چي له ما سره به یوځای کیږې نو ما وخندل…بیا رسول الله ﷺ وفرمایل تاسو لږ له کوره ووزئ اوعائشې رضی الله عنها ته یی وویل چي خواته مي راشه،او نبي علیه سلام د ام المؤمنین عائشه رضي الله عنها پر سینه سر ولګاوو، او لاسونه یي داسمان لورته پورته کړل او دا یي ویل: بل الرفیق الاعلی، بل الرفیق الاعلي. عائشه رضی الله عنها وایي چي زه پوه شوم چي ځنکدن یي ده،په دې وخت کي جبرائیل امین تشریف راوړ او ویي ویل: اي دالله رسوله! ملک الموت بهر ولاړ ده او ستا اجازه غواړي، او ملک الموت له تا پرته له هیچا څخه اجازه نه ده غوښتې !!!
نبی علیه سلام ورته وویل: اجازه ده رادي شي، ملک الموت چي راننوت پر رسول الله ﷺ یي سلام واچاو او ویي ویل: زه الله جل جلاله رالیږلی یم چي تاته په دې دوو چارو کي اختیار درکړم، غواړې په دنیا کي پاتي شي او که غواړي له خپل رب سره وصل شي؟
رسول الله ﷺ وفرمایل: زه مي له خپل رب سره یوځای کیدل خوښوم…ملک الموت دنبي علیه سلام سر ته ودریدی.!!
او ویي ویل: اي دمحمدبن عبدالله پاک او سپیڅلې روحه!
راووزه دالله طرف ته’ او رب له تانه راضي ده…عائشه رضی الله عنها وایي چي کله د رسول الله ﷺ لاس را ولوید او سر یي دروند شو نو زه پوه شوم چي وفات شو، نه پوهیږم څه وکړم، وارخطا دمسجد پر هغه دروازه ورووتم کومه چي زما دحجرې له خوا دنارینه و خواته وروتلې وه او نارې مي کړې: رسول الله ﷺ وفات شو ،رسول الله ﷺ وفات شو!!!
دا وایي زما دچیغو په اوریدلو سره په مسجد کي واویلا ګډه شوه…علي بن ابي طالب رضي الله عنه کښیناستی دولاړیدو شیمه یي له لاسه ورکړه…او عثمان رضي الله عنه لکه ماشوم په یوه لاس یي دا بل واهی…او عمر رضي الله عنه بیا توره را ایستلې ده او وایي که هرچا وویل چي رسول الله ﷺ وفات شوی دي نو سر به ترې غوڅ کړم هغه دخپل رب ملاقات ته تللی ده لکه موسی علیه سلام چي تللی وو،او بیرته به راستون شي…مګر په ټولو کي چي تکړه وو هغه ابوبکر صدیق رضي الله عنه وو، راغی نبي علیه سلام یي په غیږ کي ټینګ کړ او ویي ویل: اي دخدای خلیله! ای دخدای دوسته! اي ددخدای رسوله! او رسول الله ﷺ یي ښکل کړ او ویي ویل: اي دالله پیغمره! په ژوند او مرګ دواړو کي ته مبارک او بختور یې، او وروسته مسجد ته ورووت او ویل یي:چاچي د محمد عبادت کاوو هغه نن مړ شو او چاچي دالله جل جلاله عبادت کاوو نو بیشکه الله نه مري او تل ژوندی ده.
د دې خطبې په اوریدلو د عمر رضي الله عنه له لاسه توره ولویده، عمر رضي الله عنه وایي چي دابوبکر دا خبرې مې واورېدې نو مي یقین شو چي رسول الله ﷺ وفات شوی ده، وایي زه بهر ته ووتم دیو داسي ځای په لټه شوم چي له خلګو لیري وي او زه یوازي له خپل ځان سره په اوښکو تویولو خپل زړه تش کړم…کله چي یي رسول الله ﷺ دفن کړ فاطمه رضی الله عنها وویل: ایا تاسو به ځانونه معاف کړئ چي د رسول الله ﷺ پر مخ مو خاوري ور واړولې…او له قبر سره ودریدله تر ډیره یي فریاد کاوو…
نو وروڼو! زه پوهیږم چي سترګې به مو له اوښکو ډکې شوې وي، او په زړو کي به مو د رسول الله ﷺ دلیدلو تلوسه پیدا شوې وي، مګر د الله په فضل او زموږ سره دکړیو وعدو په برکت به ان شاء الله پر حوض کوثر ورسره یوځای کیږو
اللهم اجعلنا جمعیا وړالدینا واقاربنا والمسلمین الاحیاء والاموات من اهل الجنة النعیم ومجاورین لنبینا وحبیبنا وقرة اعیننا محمد صلوات ربي وسلامه علیه
