د ۲۰۱۵ کال په اپریل کې د قبایلي سیمو د وسلوالو ډلو مشران د پاکستان او افغانستان یو سرحدي سیمې ته راټول او حافظ سعیدخان یې خپل مشر وټاکه، حافظ خان د داعش له مشر ابراهیم عواد (ابوبکر البغدادي) سره خپل بیعت اعلان او لږ وخت وروسته د داعش مرکزي څانګې د ابو محمد عدناني په غږیز پیغام سره د خراسان څانګه له ځان سره یو ځای اعلان کړه.
داعش حافظ سعید خان د خراسان څانګې د مشر او شیخ عبدالحسیب لوګری یې د مرستیال په توګه وټاکه، په لومړۍ مرحله کې هم له دې فتنه ګرې ډلې سره، له پاکستان او افغانستان څخه کم شمېر سخت دريځ او افراطي فکر لرونکي کسان یو ځای شول، په دې کې د اسلامي امارت او پاکستاني طالبانو د تحریک ځینې هغه کسان هم و، چې د سخت دريځۍ په وجه یې سرکشي وکړه.
پر دې سربېره ځينې نورې وړې ډلې چې په یوازېتوب کې بې نومه او بې اغیزې وې، له دې فتنه ګرې ډلې سره یو ځای شوې، په دې وړو ډلو ټپلو کې د ګل زمان فاتح ډله، د لال مسجد د عمر منصور ډله، د عبیدالله بيشاوري توحید او جهاد ډله، د شیخ عبدالقاهر په مشرۍ د ابطال الاسلام ډله، په کنړ کې د شیخ محسن ډله، د پښتونخوا د مروت سیمې د طلحه او د کورمې د دولت میر ډلګۍ هم له خراسان څانګې سره یو ځای شوې.
د خراسان څانګې د لومړني بشري ځواک په توګه په وزیرستانونو کې مېشت هغه ازبک او بهرني مهاجرو هم غوښن رول درلود چې خشن افراطي فکر ورسره و، یا له نورو جهادي ډلو څخه رټل شوي و؛ په شمالي وزیرستان کې د پاکستاني فوځ له عملیاتو سره یاد مهاجر د داعش ډلې د غړیتوب په لوري سوق شول، یوه برخه یې قبایلي سیمو او ننګرهار ته لاړل او هلته له داعش سره یو ځای شول، یوه برخه یې هم د هېواد نورو سیمو او زابل ولایت ته ولاړل، دا په افغانستان کې دننه د داعش ډلې د نفوذ او فعالیتونو پیل و.
د داعش ډله د خلافت له اعلان تر لومړي ځل عروج او بیا د خراسان څانګې تر تاسیس او نن ورځې پورې، د یوویشتمې پيړۍ د دویمې او درېیمې لسیزې یوه له هغو بدنامو عنوانونو او نومونو څخه ده چې د انسانیت او اسلام په وړاندې یې خورا ستر او نه بښل کېدونکي جنایتونه ترسره کړي، د داعش ډلې په ځانګړې ډول د خراسان څانګې د عروج او زوال بیلابېل پړاوونه وهلي، افغانستان کې يې همېشه هڅه کړې چې ځان د یو لوی او جدي ګواښ په توګه وښیي، خو حقیقت دا دی چې دغه ډله اوس مهال د هېواد دننه له جدي ننګونو سره مخ ده، اغیزمنتیا او ځواک یې په جدي توګه کم شوی دی، له افغانانو سره د عرقي او فکري تړاو د نه شتون په وجه یې د هېواد د ننه د بشري او مالي ځواک سرچینې په وچېدو دي.
په دې لیکنه کې به په ۲۰۲۳ او ۲۰۲۴ کلونو کې د خراسان څانګې وضعیت په هر اړخیزه توګه تر بحث او څېړنې لاندې ونیول شي.
د خراسان څانګې امنیتي او نظامي وضعیت:
د اسلامي امارت د واکمنۍ راهیسې، د داعش د خراسان څانګې نظامي حالت، په تدریجي توګه له یوه کال څخه بل ته کمزوری شوی، په بریدونو کې یې د پام وړ کمښت راغلی، نظامي افراد، پټنځایونه او شبکې یې له منځه تللي او یا هم نیول شوي، د خراسان څانګې د هر کال خراب نظامي حالت، په تیرو کلونو کې د دې ډلې په وړاندې د کوټلې مبارزې د مستقیم اغېز په پایله کې رامنځ ته شوی.
د شمېرو له مخې داعش ډلې په ۲۰۲۳ کال کې په افغانستان کې د ۲۰ بریدونو مسؤولیت منلی، په ۲۰۲۲م کال کې یې ۱۴۵ او په ۲۰۲۱ کال کې چې د اسلامي امارت د واکمنۍ لومړی کال و، د خراسان څانګې ټول ۲۹۳ بریدونه ترسره کړي دي، که څه هم دغه شمیرې د بیلابېلو آدرسونو له لوري لوړې او بیلابېلې ښوودل شوې؛ خو په دې سربېره بیا هم ټولې ورکړل شوې شميرې د خراسان څانګې د تخریبي فعالیتونو په لوړه کچه کموالی ښيي، تر دې کچې چې د بریدونو احصایويي منحني د ۲۰۲۳کال تر پایه او بیا په ۲۰۲۴ کې په دوامداره توګه صفر ته تقرب کړی دی.
د ۲۰۲۴م کال په جریان کې په میاشتنۍ توګه د داعش د بریدونو کچه یوه او په ځینو میاشتو کې صفر ته ورسېده، په دې کال کې ټول ۱۶ بریدونه ترسره شوي (ملګري ملتونوه او نور نړۍ وال راپورونه بیا دغه شمېره ۱۹ ښیي) چې ډیره برخه یې په ملکي مذهبي وګړو، لږکیو او بې دفاع ملکي اهدافو ورټول و.
د ۲۰۲۳ م کال په اوږدو او تر دې وړاندې کلونو کې، د هېواد دننه د خراسان څانګې پرلپسې ناکامۍ او هغه سخت شرائط او پرېکنده مبارزه چې دوی ورسره مخ وو، ددې لامل شول چې له افغانستان څخه یې پام واوړي او د سیمې په نورو هېوادونو باندې تمرکز وکړي، له افغانستان څخه یې مشران مسؤولین، جنګیالي او افراد وتښتېدل، په سیمه ایزو او ګاونډیو هېوادونو لکه پاکستان کې یې د پښې ځای پیدا او د خپلو لیکو د انسجام په لټه کې شول.
د نظامي ستراتیژۍ ددې بدلون لپاره یو اساسي مرستندوی ټکی دا و چې د خراسان څانګې بدنامې نیابتي مخینې ته په کتو، دا ډله د نړۍ والو استخباراتي او سیاسي رقابتونو د پاللو او نیابتي جګړې لپاره یو اسانه او ارزانه انتخاب و، ځکه خو یې په ډیرې اسانۍ سره د سیمې په کچه ځينې پیچلي او سخت بریدونه ترسره کړل، د سیمې په کچه د خراسان څانګې له لوري د ترسره شویو بریدونه له ډلې د ۲۰۲۴ م کال په جنوري کې، په ایران هېواد کې دوه بریدونه، په مارچ میاشت کې، په روسیه کې د کراسنګورسک تالار د ننه بریدونه هغه سترې پيښې وې چې د خراسان څانګې د بیروني تمرکز په لړ کې ترسره شوې.
د خراسان څانګې په وړاندې د اسلامي امارت مبارزه او په ۲۰۲۳ او ۲۰۲۴ زیږدیزو کلونو کې یې په فعالیتونو اغېزه:
اسلامي امارت د داعش د خراسان څانګې په واندې مبارزه په څو مهمو او اساسي پړاوونو او محورونو کې ترسره کړې، د هېواد تر فتحې وړاندې، هغه وخت چې اسلامي امارت په ننګرهار کې د داعش فتنه ګرې ډلې تمکین ته د پای ټکی کېښود، پاتې داعشي جنګیالي د وخت د واکمنې ادارې او د نورو استخباراتي کړیو له لوري، لویو ښارونو ته ولېږدول شول او یو شمېر یې چې له پخوا په زندانونو کې و، د هېواد فتحې سره سم د اسلامي امارت په وړاندې خوځښت پیل کړ.
په ځواب کې اسلامي امارت د یو مسؤول نظام په توګه د مبارزې لومړی محور او پړاو پیل کړ، په دې پړاو کې اسلامي امارت وکولای شول د خراسان څانګې د ټیټې کچې جنګیالي په لوړه اندازه له منځه یوسي او یا یې ګرفتار کړي، په دې دوره کې د داعش ډلې په سلګونو جنګیالي وژل شوي، نیول شوي او یا هم تسلیم شوي، د فعالیتونو ګڼ شمېر مرکزونه او پټنځایونه یې له منځه وړل شوي.
د مبارزې په دویم محور کې د داعش ډلې د منځنۍ کچې مسؤولین، د کتیبو مشران، سرګروپان، نشراتي او مطبوعاتي کسان هدف وګرځول شول چې په پایله یې ګڼ شمېر د منځنۍ کچې مسؤولین او افراد له منځه لاړل او یا هم ونیول شول.
د مبارزې په درېیم محور کې د خراسان څانګې د لومړۍ درجې مشران هدف وګرځول شول، په دې لړ کې د خراسان څانګې پنځه نوي سلنه رهبري له منځ ولاړه، د خراسان څانګې د دریو والیانو (اسلم فاروقي، مولوي ضیاء الدین احمد، شیخ ضیاءالحق ضیاء) په ګډون ګڼ شمېر نظامي او د رهبرۍ په کچه مشران له منځه ولاړل.
کله چې د اسلامي امارت د اغېزمنې مبارزې په پایله کې د خراسان څانګه په هر اړخیزه توګه وځپل شوه، د همدې پرېکنده او سیستماتیکې مبارزې پایله وه چې د داعش خراسان څانګه په تېرو دریو کلونو کې په تدریجي توګه له سترو او پرلپسې شکستونو سره مخ شوه، تر دې چې په ۲۰۲۳ م کال کې یې نظامي، مالي تشکیلاتي برخې له رکود سره مخ شوې، په ۲۰۲۴ م کال کې یې د تخریبي فعالیتونو ګراف تر ټولو ټيټې کچې ته را وغورځېد؛ د مالي تمویل له نړيوال سیمه ایز او مرکزي برخو سره یې اړیکې پرې او له بې مخینې مالي ناورین سره مخ شول، تر دې چې په رسمي توګه يې خپلو جنګیالو ته وویل چې د خپلو فعالیتونو لګښت په خپله پرې کړئ.
د بشري ځواک سرچینې یې له لاسه ورکړې، تشکیلاتې جوړښت او دوائر یې سره وپاشل شول، د فرهنګي، دعوت او هجرت برخو مهم مسؤولین یې له منځه لاړل او یا ونیول شول، پاتې مشران او مهم مسؤولین یې ګاونډیو او د سیمې هېوادونو ته وتښتېدل، اوس محال د داعش خراسان څانګه نږدې ټول بریدونه له همدې ځایه پلان او ترسره کوي، د هستوګنې او روزنې لپاره ګڼ شمېر مرکزونه، نظامي روزنځایونه او مېشت ځایونه لري، د بیلابېلو جهتونو له لوري د اسلامي امارت په وړاندې د یوې پروژې په توګه ترې ګټه اخیستل کیږي.
په دې وروستیو کلونو کې د افغانستان، سیمې او نړۍ په کچه بریدونه له همدې ځایه پلان او ترسره شوي دي.
په دې توګه، د داعش خراسان څانګه په تېرو څو کلونو کې له ګڼو ستراتیژیکو ماتو سره مخ شوه، که څه هم د دې ډلې شتون او فعالیتونه لا هم تر سترګو کیږي، خو د اسلامي امارت په وړاندې د مخامخ مبارزې په نتیجه کې د دې ډلې ځواک له صفر سره ضرب شوی، ټولنیز، نظامي او مالي ملاتړ یې له منځه تللی؛ قوت، رعب او دبدبه یې نه یوازې د افغانستان په کچه له لاسه ورکړې، بلکې د سیمې او نړۍ په کچه هم د افغانستان ماتې دوی ته سخت زیان رسولی.
په دې سربېره چې د داعش په وړاندې د اسلامي امارت کوټلې مبارزې افغانستان د دوی له شر څخه مصؤن کړی، د نړۍ پر کچه هم د دې ډلې د ګواښ کچه راکمه شوې، که څه هم په پیل کې دا ډله د ځینو سیمو له کنټرول سره تر یوې کچې ځواکمنه ښکاره شوه؛ خو که د ۲۰۲۴ م کال له هغې مخکې وختونو سره پرتله وشي، د خراسان څانګې ځواک په زیاته پیمانه راکم شوی، په ۲۰۱۵ کې، کله چې دې ډلې په افغانستان کې خپل اغېز پراخه کړ، پاکستان، افغانستان، او د سیمې نورو هېوادونو کې یې د بریدونو او ګواښ کچه هم لوړه وه، خو اوس د دې ډلې په فعالیتونو کې تر بل هر وخت کمی راغلی، هغه د پام وړ بریدونه چې پخوا به یې ترسره کول، اوس په ډېر کم شمېر او بې اغیزې توګه ترسره کیږي.